کلسترول

کلسترول

همانطور که می‌دانید کلسترول نوعی چربی است نرم و مومی شکلی که در همه بافتهای بدن ما بخصوص در غشای سلولی وجود دارد. برخی هورمونها نیز ساختمانی همانند کلسترول دارند که در واقع سرمنشاء آنها همان کلسترول است به این ترتیب مشخص می‌شود که این ماده برای سلامت بدن ضروری است. کلسترول بدن از دو راه تامین می‌شود: راه اول که عمده ترین منبع کلسترول بدن است توسط کبد تولید می‌شود. راه دوم کلسترولی است که در خارج از بدن تولید شده و با خوردن غذاهای حیوانی مانند تخم مرغ، گوشت و شیر فراهم می‏گردد.

انواع کلسترول

کلسترول در جریان خون به دو شکل اصلی دیده می‌شود:

1-    کلسترول بد یا کلسترول کم تراکم (LDL) که در واقع همان کلسترول رسوب کننده در دیواره رگهای خونی است و می‌تواند باعث تصلب شرایین (سفتی دیواره رگ) شود و مشکلات قلبی-عروقی ایجاد کند.

2-    کلسترول خوب یا کلسترول با تراکم بالا (HDL) که عامل انتقال کلسترول اضافی خون به کبد و سپس دفع آن از بدن می‌باشد. بنابراین با افزایش غلظت HDL میزان بروز بیماریهای قلبی-عروقی کمتر خواهد شد.

عوامل مؤثر بر غلظت کلسترول خون

1-    نوع و مقدار مواد غذایی

2-    وزن بدن

3-    فعالیت بدنی

4-    سابقه خانوادگی و وراثت

5-    سن و جنس: افزایش غلظت کلسترول خون معمولاٌ در حوالی 20 سالگی آغاز می شود. زنان پیش از یائسگی غلظت کلسترول کمتری نسبت به مردان همسن خون دارند.

اگر غلظت کلسترول خون بالا باشد، چه کار باید کرد؟

اگر نتایج آزمایش خون خود را گرفتید و کلسترول آن بالاتر از میزان طبیعی بود، مضطرب نشوید! پزشک معالج شما در این رابطه به شما کمک خواهد کرد.

اگر غلظت کلسترول خون در محدوده طبیعی باشد، بهتر است پنج سال بعد این آزمایش تکرار شود.

بهتر است بدانید روزانه چه مقدار چربی مصرف می‌کنید. اگر این مقدار بالاست، باید میزان چربی دریافتی را کاهش دهید. کاهش مصرف چربی به ویژه چربیهای اشباع شده راه خوبی برای کنترل غلظت کلسترول است و از طرف دیگر وضعیت سلامت فرد را بهبود می‌بخشد. در افرادی که رژیم غذایی تاثیر چندانی در کاهش کلسترول خون ندارد، باید از داروهای ضد چربی استفاده نمود.

آیا تنها کلسترول بالا باعث ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی می شود؟

پاسخ این سوال خیر است. کلسترول بالا تنها یکی از عوامل خطرزا برای ابتلا به بیماریهای قلبی- عروقی است. دیگر عوامل خطرزا عبارتند از:

1-    سیگار کشیدن

2-    بیماری قند (دیابت)

3-    فشار خون بالا

4-    جنس مذکر

وجود حداقل دو عامل خطرزا احتمال پیدایش بیماریهای قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد.

چگونه می توان کلسترول خون را پایین آورد؟

نخستین گام در کاهش کلسترول خون رعایت رژیم غذایی مناسب و ورزش است. توجه داشته باشید که هر نوع ماده غذایی که بیش از مقدار مورد نیاز مصرف شود ممکن است به چربی تبدیل و در بدن ذخیره گردد.

برای این منظور لازم است که چربی آشکار در ماده غذایی را جدا کنیم. چربی‏های اشباع یعنی چربیهایی که در دمای اتاق جامد هستند مانند خامه، کره، پنیر پرچرب، پوست مرغ و چربی گوشت را از رژیم غذایی خود حذف کنید.

منابع دیگر کلسترول بد عبارتند از: مغز، جگر، دل، کله پاچه، زرده تخم مرغ، سس مایونز، روغن نارگیل، روغن حیوانی، شکلات، شیرینی خامه‌ای، سیب زمینی سرخ شده، سوسیس و کالباس.

به جای چیپس از سیب زمینی پخته شده استفاده کنید و برای طعم دادن مقدار کمی کره روی آن بگذارید یا اندکی نمک و فلفل به آن بیفزایید.

ماهی، مرغ و حبوبات چربی مضر کمتری دارند و منابع غذایی خوبی هستند. البته از سرخ کردن ماهی و مرغ در مقدار زیادی روغن بپرهیزید. بهتر است ماهی و مرغ بصورت کبابی، آب پز یا بخار پز مصرف شوند.

شیر و لبنیات کم چرب مصرف کنید.

سبزیجات ومیوه ها چربی کمی دارند و همچنین منبعی سرشار از ویتامینها هستند. بنابراین در مصرف میوه صرفه جویی نکنید.

در صورت لزوم استفاده از چربی، بهتر است از چربیهای غیراشباع مانند روغن ذرت، کنجد، آفتابگردان، سویا و زیتون استفاده شود.